به عنوان دیباچه:
در بسیاری از کتب و نظریه های مدیریت ذکر شده است که سازمان به مشابه انسان است. بنابراین تصمیم گرفتم برای تعیین و کمک به تصمیم گیری آینده خود از سیستم تعیین استراتژی سازمان ها استفاده کنم و در این راه تا حدی موفق بودم و قسمت های مختلف زیادی از مسیر و جهت حرکت خود را در اینده توانستم شناسایی کنم. امید که این امر برای شما خواننده عزیز نیز مفید واقع شود.
مقدمه:
در مبحث استراتژی سازمانی مراحل و مباحث زیادی مطرح شده و که هر کدام در نوع خود قابل تعمل و بحث و استفاده می باشد. اما بطور کلی می توان برای رسیدن به مقصود مورد نظر سه گام را طی کرد، گام اول تعیین ورودی، گام دوم مقایسه و تعیین موقعیت و گام سوم تصمیم گیری.
در گام اول از دو ماتریس عوامل خارجی جهت تعیین عوامل خارجی موجود و عوامل داخلی جهت تعیین عوامل داخلی استفاده میکنیم. در گام دوم از سه ماتریس SWOT برای تعیین تمامی استراتژی های موجود، از ماتریس SPACE برای تعیین موقعیت و اقدامات لازم خاص استفاده میکنیم و در انتها با توجه به این دو ماتریس تصمیم گیری مورد نظر را انجام می دهیم.
شایان ذکر است تصمیم انتهایی یک تصمیم قطعی نیست و تنها یک مدل سازی و کمک است.
می توان تنها تا ایجاد ماتریس SWOT پیش رفت و بقیه ماتریسها با توجه به برخی عوامل کمک می کنند.
گام اول:
ابزارهای ورودی باعث می شوند که قرد در همان مراحل اولیه قضاوتهای کمی را در فرآیند تدوین استراتژی بکار گیرند . تصمیمات کوچکی که در ماتریس های ورودی برای گردآوری اطلاعات اولیه در مورد اهمیت نسبی عوامل داخلی و خارجی فردی گرفته میشود به فرد این امکان را میدهد که استراتژیهای مختلف را به شیوه ای اثر بخش ارائه نمیاند و آنها را مورد ارزیابی قرار دهند همیشه برای تعیین نمره و ضریب مناسب برای این عامل ها باید از قضاوتهای شهودی خوب استفاده کرد .
توجه کنید که در انجام این تصمیم گیری ها باید بیطرفی و صداقت مورد توجه قرار گیرد.
لیست عوامل خارجی»
همانگونه که از اسم این لیست مشخص است به عوامل بیرونی و محیطی می پردازد از عمده ترین این عوامل می توان به فرهنگ، جامعه اجتماعی، سیاست گذاری های دولتی، محیط زندگی و محیط کار(و فرهنگ های حاکم بر آن)، خانواده، دوستان، مخاطب خاص (یا همسر) و غیره نام برد، در این لیست مانسب است نیم نگاهی هم به خود فرد داشته باشیم(طبق اثر پروانه ای) در تدوین این لیست تلاش شود که عوامل به صورت مسقیم ذکر شود و از کلی گویی پرهیز شود. پس از تدوین این لیست عواملی که موجب تهدید و عواملی که موجب ایجاد فرصت می شوند شناسایی شود. این عوامل برای افراد یکتاست و یک عامل برای یک فرد می تواند فرصت و همان عامل برای فرد دیگری تهدید می باشد، حتی می توان گفت که عاملی که اکنون تهدید است می تواند با توجه برخی شرایط فرصت شود. پس پیشنهاد می شود در تعیین این عوامل و برای جلوگیری از پیچیدگی زیاد موقعیت بالفعل در نظر گرفته شود و از در نظر گرفتن موقعیت های بالقوه پرهیز گردد.
لیست عوامل داخلی»
این موارد عواملی هستند که به خود شما مربوط می باشد، عواملی همچون استعدادها، تحصیلات، دانایی، دانش و غیره باید توجه شود که درتدوین این لیست مهمترین اصل صداقت است و پرهیز از بلندپروازی و یا خود کم بینی. توجه شود که عواملی که در این لیست می آید ترکیبی از عوامل بالقوه و بالفعل فرد است، در این لیست نیز عوامل لیست شده را دو دسته عوامل نقطه قوت و عوامل نقطه ضعف طبقه بندی کرده .به عنوان مثال فردی توانایی نقاشی کردن دارد اما بنا به دلایلی امکان این عمل را ندارد ولی به عنوان یکی از نقاط قوت او می توان آن را معرفی کرد.
در هر دوی این لیست ها عوامل زیادی را می توان قرار داد و پیشنهاد می شود تمامی این عوامل را مشخص کنید.
گام دوم:
ماتریس SWOT»
برای درک استقرار عوامل ۴ گانه محیطی در ماتریس، ماتریس ۹ ستونی زیر را مدلسازی کرده. درواقع استراتژیها پس از نوشتن عمدهترین عوامل محیط داخلی و خارجی در داخل سلولهای مربوطه، با مقایسه زوجی اطلاعات عوامل فوق، و با استفاده از قضاوتهای شخصی، بهترین مجموعه استراتژیهای چهارگانه را تولید و ارائه میکنند.
|
قوتها
|
ضعفها
|
فرصتها
|
SO استراتژیهای
|
استراتژیهای WO
|
تهدیدات
|
استراتژیهای ST
|
استراتژیهای WT
|
نام SWOT در واقع مخفف تهدیدات (THREATS) ، فرصت ها (OPPORTUNITIES) و نقاط ضعف (WEAKNESSES) و بالاخره نقاط قوت (STRENGTHS) می باشد.
در گام قبل با اطلاعات عوامل محیطی بر روی فرد و نحوه ارزیابی فرصتها و تهدیدات محیطی از یک طرف از نقاط قوت و ضعف داخل سازمان از طرف دیگر آشنائی بعمل آمد. حال در نظر است تا با کمک ابزارهای تئوریک و مدلسازی ین این مباحث انتخاب تعیین استراتژی های مناسب یک ارتباط منطقی برقرار شود .
این ماتریس یکی از ابزارهای مهمی است که بدان وسیله می توان اطلاعات را مقایسه کرد و میتوانند با استفاده از آن ۴ نوع استراتژی ارائه نمایند:
استراتژی های SO ، استراتژی های WO ، استراتژیهای ST ، استراتژی های WT مقایسه کردن عوامل اصلی داخلی و خارجی از مشکل ترین بخشهای تهیه ماتریس تهدیدات فرصت ها ، نقاط ضعف و نقاط قوت است و به قضاوت های خوب نیاز دارد و نیز دارد و نیز چیزی بنام بهترین مجموعه عوامل قابل مقایسه وجود ندارد.
استراتژی های SO»» با بهره جستن از نقاط قوت درصدد بهره برداری از فرصت ها برآئید .
استراتژهای WO»» با بهره جستن از فرصت نقاط ضعف را از بین ببرید.
استراتژیهای ST»» برای احتراز از تهدیدات از نقاط قوت استفاده کنید.
استراتژی های WT»» نقاط ضعف را کاهش دهید و ازتهدیدات پرهیز کنید .
در این ماتریس می توانید با توجه به موقعیت فعلی خود و با توجه به شرایط کنونی موقعیت خود را در هر خانه مشخص کنید و پس از آن می توان در هر بازه زمانی مشخص با بررسی عوامل و موقعیت های خود حرکت به سمت SO را بررسی کرد و به مقصود رسید.
ماتریس SPACE»
این ماتریس نشان دهنده دو بعد داخلی (توان مالی و قدرت رقابت) و دو بعد خارجی (ثبات محیط و قدرت پیشرفت) میباشد. قبلاً در لیستهای ارزیابی داخلی و ارزیابی خارجی عمدهترین عوامل محیط داخلی و خارجی را شناسایی و تعیین کردهایم. اطلاعات واقعی هر یک از این عوامل را که معرف وضع کلی فرد است جمعآوری و به طریق زیر عمل کنید:
محور Y»»
متغیرها ی شاخصهایی را که معرف توان مالی (Financial Streangth= FS) است را انتحاب نموده و در ستون مربوط وارد نمایید.(+۶ برای قویترین حالت موجود)
متغیرها یا شاخصهایی را که معرف ثبات شرایط محیطی حرفهای (Environmental Stability = ES) است. نظیر؛ را انتخاب نموده و در ستون مربوطه وارد نمایند.(۱ – برای قویترین حالت موجود)
محور X»»
متغیرهای شاخصهایی را که معرف قدرت پیشرفت (IS) است را انتحاب نموده و در ستون مربوط وارد نمایید. قدرت پیشرفت منظور متغیرهایی است که به فرد قدرت و توانایی پیشرفت می دهد. همچون دانش و غیره.(۶+ برای قویترین وضع موجود در نظر گرفته شود)
متغیرها ی شاخصهایی را که معرف قدرت رقابت (Competitive Advantage = CA) است را انتحاب نموده و در ستون مربوط وارد نمایید. قدرت رقابت منظور متغیرهایی است که به فرد قدرت و توانایی خاص می دهد. همچون مهارت خاص و غیره.(۱ – برای قویترین حالت موجود)
میانگین امتیاز هرکدام از متغیرها را بدست آورده و با جمع زدن هر کدام موقعیت روی هر محور را مشخص کنید. بدین صورت و در پایان محاسبات یک نمودار دکارتی به وجود می اید به همراه نقطه ای که نشان دهنده موقعیت فعلی شما می باشد در این نمودار.
اگر نقطه مورد نظر در محدوده بین IS و FS قرار گیرد، استراتژی تهاجم در پیش گیرید به عنوان ابزاری جهت قوت بخشیدن به فرصت های پیش رو(مسیرتون با توجه به شرایط درست است و به جلو و بهبود فکر کنید)
اگر نقطه مورد نظر در محدوده بین IS و ES قرار گیرد، استراتژی رقابت در پیش گیرید بدین معنی است که با تقویت تراز مالی و افزایش ثبات محیط خود با کمک روشهای مالی(مثل ایجاد کردن سبد های سرمایه گذاری) در محور Y به سمت مثبت حرکت کنید چرا که در محور X موقعیت مناسبی دارید.
اگر نقطه مورد نظر در محدوده بین ES و CA قرار گیرد، دفاع کنید، در این موقعیت باید یک بازبینی کلی بر روی خود انجام دهید و سعی در بازبینی موقعیت های خود و افزایش قدرت خود انجام دهید، درحالت کلی این موقعیت موقعیت مناسبی نیست و بهتر است تغییرات عمده را در دستور کار خود قرار دهید(البته در بعضی شرایط مانند بحران ماندن در این موقعیت و حفظ موقعیت نه پس رفت در آن موجب میشود که بحران طی شده و نقاط روشن قابل شناسایی باشد.)
اگر نقطه مورد نظر در محدوده بین CA و FS قرار گیرد، محافظه کارانه حرکت کنید، بدین معنی که با توجه به شرایط باید درجهت تقویت قوای قدرتی خود حرکت کنید و متغیرهای محور Y را بهبود بخشید.
پایان